Crypto-privacy zou geen zuiverheidstest moeten zijn

De wereld van cryptocurrency heeft altijd een bijzondere relatie gehad met privacy. Sinds de cypherpunk-oorsprong in de jaren 1990, toen cryptografen en activisten manifesten verspreidden over het gebruik van encryptie om overheidsbewaking te bestrijden, is privacy vrijwel als heilig beschouwd. Eric Hughes, een van de oprichters van de cypherpunk-beweging, schreef in 1993 dat "cypherpunks code schrijven" in plaats van te wachten tot overheden hun vrijheden beschermen. John Gilmore, een andere vroege cypherpunk, verlangde garanties "met natuurkunde en wiskunde, niet met wetten" die zelfs de NSA op afstand zouden houden. Deze radicale ethos bracht Bitcoin voort en inspireerde munten zoals Monero en Zcash, die ontworpen zijn om transacties echt ontracëerbaar te maken.

De toewijding van de cryptogemeenschap aan privacy is onder de druk van regelgeving alleen maar versterkt. Toen de Amerikaanse autoriteiten gesanctioneerd Tornado Cash in 2022, Vitalik Buterin openlijk verdedigd zijn gebruik van de mixer voor liefdadigheidsdonaties, terwijl belangenbehartigingsgroepen de stap aanvochten als ongrondwettelijk. Het gebruik van privacy coins nam als reactie sterk toe – Monero bereikte recordhoogtes in transacties, zelfs terwijl beurzen het van hun platformen verwijderden. Tegen 2023 waren er meer dan 25 Bitcoin-bedrijven verenigd tegen voorgestelde anti-mixer regels, en gelekte 2025 DeFi KYC-mandaten zorgden voor felle online tegenreacties.

Deze weerstand bewijst dat mensen oprecht financiële privacy wensen, maar passie alleen zal het vastgelopen debat niet oplossen. Beide partijen hebben legitieme zorgen, toch is het debat verhard tot een alles-of-niets patstelling. Wat nodig is, zijn niet hardere argumenten voor absolute posities, maar een oprechte middenweg.

De regelgevende afrekening

Een absolutistische privacyhouding klinkt in theorie principieel. In de praktijk jaagt het echter juist de instellingen en bedrijven weg die blockchaintechnologie op grote schaal nuttig zouden kunnen maken. Door regeldruk en toenemende compliance-risico’s hebben grote beurzen massaal privacycoins van hun platform gehaald. Tegen 2025 hadden 73 beurzen wereldwijd dropt ze, en de Europese Unie zal tegen 2027 effectief "anoniem-versterkte" cryptocurrencies verbieden op gereguleerde diensten. Japan en Zuid-Korea verbieden exchanges reeds om deze te noteren.

Toen werd gevraagd naar Monero, vertelde ontwikkelaar Francisco Cabanas aan Reuters dat de valuta "niet selectief criminaliteit aanmoedigt, maar handel bevordert." Dat is een valide punt. Toch zien toezichthouders volledige anonimiteit als een onaanvaardbare situatie, waardoor privacy-munten grotendeels buiten het financiële systeem bestaan dat de meeste mensen daadwerkelijk gebruiken.

Dit creëert een val waar privacy-puristen elke compromis afwijzen en dit zien als een verraad aan de fundamentele idealen van cryptocurrency – ondertussen beschouwen overheden en compliance-functionarissen ongecontroleerde anonimiteit als een uitnodiging tot het witwassen van geld. Deze impasse komt niemand ten goede, behalve mogelijk criminelen, die een zeer klein deel van de gebruikers uitmaken maar buitenproportioneel veel media-aandacht genereren.

In tegenstelling tot de algemene opvatting, blijven de meeste criminelen nog steeds geef de voorkeur aan Bitcoin over privacy coins juist omdat het liquider is en gemakkelijker om uit te cashen, ondanks dat het traceerbaar is.

De ironie is treffend. Cryptovaluta zou de financiën democratiseren, maar privacymaximalisme heeft het voor gewone mensen juist moeilijker gemaakt om privacybeschermende tools te gebruiken. Monero is naar de achtergrond geduwd op gereguleerde beurzen. Zelfs Zcash, dat gebruikers laat kiezen tussen transparante en private transacties en probeert op constructieve wijze met beleidsmakers samen te werken, kampt met voortdurende dreiging van delisting. De technologie werkt uitstekend. De politiek niet.

Wanneer anonimiteit een last wordt

We moeten iets onaangenaams toegeven: radicale privacy schaalt niet en het bouwt niet het vertrouwen op dat nodig is voor massale acceptatie.

Iedereen viert privacy totdat hun geld verdwijnt in een onomkeerbare, ontraceerbare leegte. Er is een reden waarom de meeste Zcash-gebruikers nog steeds transparant transacties uitvoeren, en het is niet alleen technische wrijving. Mensen willen verhaal. Ze willen de mogelijkheid hebben om te bewijzen waar het geld vandaan komt, of zichzelf te verdedigen in een geschil. Volledige anonimiteit klinkt bevrijdend totdat je moet aantonen dat je geen crimineel bent.

De oplossing is niet het opgeven van privacy. Het is het vanaf het begin opbouwen van compliant privacy in het systeem. Technologieën zoals zero-knowledge proofs maken dit al mogelijk. ZK-SNARKs, de cryptografische tovenarij achter Zcash's afgeschermde transacties, stellen u in staat iets te bewijzen zonder de onderliggende gegevens te onthullen.

Vitalik Buterin stelde voor "Privacy Pools" waar gebruikers via zero-knowledge proofs konden aantonen dat hun middelen niet afkomstig zijn van geblackliste bronnen, waarmee zowel anonimiteit als naleving van regelgeving wordt gewaarborgd. Zoals hij het uitdrukte, zou dit kunnen dienen als "neutrale infrastructuur om publieke blockchains in overeenstemming met regelgeving te brengen."

Critici zullen beweren dat de honger van overheden naar persoonlijke en privégegevens on chain onverzadigbaar is, en dat openbaring onvermijdelijk zal overschrijden wat legaal is, en zal uitmonden in ongecontroleerde surveillance. Maar wat is een betere manier om de critici te weerleggen dan door een technologie te omarmen die selectieve openbaarmaking mogelijk maakt? “Is dit niet wat u gevraagd heeft?” kunnen wij zeggen.

Dit is pragmatisme meer dan overgave. Het alternatief is slechter: bedrijven en instellingen die zich terugtrekken in toegestane blockchains die alles tegenspreken wat cryptocurrency moest bereiken. Als publieke blockchains niet kunnen voldoen aan basiswettelijke vereisten rondom openbaarmaking en compliance, zullen ondernemingen simpelweg afgesloten tuinen bouwen waar zij alles controleren. We eindigen met de centralisatie waar cypherpunks bang voor waren, alleen dan verkleed in andere kleren. Drie keer hoera daarvoor, gok ik?

Een spectrum, geen binaire keuze

Critici zullen zeggen dat elke concessie het hele bouwwerk verzwakt, dat selectieve openbaarmaking of verantwoorde privacy achterdeurtjes creëert. Maar dit argument negeert de realiteit. Zowel Monero als Zcash hebben al view keys die gebruikers in staat stellen vrijwillig transactiegeschiedenissen te onthullen aan auditors of onderzoekers. Het verschil is dat deze functies gebruikersgestuurd blijven in plaats van automatisch te zijn. Dat is geen fout; het is een functie die individuele keuze respecteert en tegelijkertijd naleving mogelijk maakt wanneer dat nodig is.

Ons betoog zou moeten zijn dat dit is wat jullie – de toezichthouders, de politici – hebben gevraagd. Laat technologie de oplossing zijn. Coinbase (en anderen) hebben vroegen toezichthouders voor gedecentraliseerde ID's en zero-knowledge proofs om geldige ID-methoden te zijn. Dit is naar mijn mening de juiste weg.

De inzet is hoger dan ideologische zuiverheid. Privacycoins vertegenwoordigen alleen 11,4% van wereldwijde cryptocurrency-transacties, en hun marktaandeel groeit niet snel genoeg om van belang te zijn. Ondertussen kan de onderliggende technologie — ringhandtekeningen, stealth-adressen, zero-knowledge proofs — de manier waarop we overal over financiële privacy denken revolutioneren. Ethereum onderzoekt privacybeschermende layer-2 en layer-3 oplossingen. Traditionele financiën experimenteert met vertrouwelijke transacties. Maar geen van dit potentieel wordt gerealiseerd als het gesprek blijft steken in 1993, toen cryptograaf Phil Zimmermann PGP-encryptie uitbracht als een bewuste uitdaging tegen overheidsverboden.

Naar mijn inzicht draaide de kern van de cypherpunk-visie niet om absolute geheimhouding zonder nuances. Het ging erom macht terug te geven aan individuen, zodat mensen zich "selectief kunnen onthullen" in plaats van constant onder toezicht te leven. Dat is nog steeds de moeite waard om voor te strijden. Maar selectieve onthulling vereist flexibiliteit, geen dogma. Het betekent erkennen dat privacy en transparantie geen binaire tegenpolen zijn, maar op een spectrum bestaan, en dat het vinden van de juiste balans belangrijker is dan het verdedigen van theoretische absolutismen.

Tenzij meer stemmen binnen de cryptocurrency deze positie omarmen, zal privacy voor de meeste gebruikers illegaal of onpraktisch blijven. Dat is geen uitkomst die iemand zou moeten wensen. De technologie bestaat om het beter te doen. Wat ontbreekt, is de wil om verder te gaan dan puurheidstoetsen en systemen te bouwen die daadwerkelijk functioneren in de wereld zoals die is.