Web3 Nedir? Geleceğin İnterneti İle Tanışın

Web3, blokzincir teknolojisi üzerine kurulu, merkeziyetsiz bir internet versiyonudur. Bu yapıda kripto cüzdan adresleri çevrimiçi kimlik görevi görür. Web3, kullanıcıların verileri üzerindeki kontrolü geri aldığı; verilerini, takip çerezleri ve neredeyse hiç okunmayan hizmet şartları aracılığıyla şirketlere bırakmak zorunda olmadığı bir web evrimini temsil eder.

Web3, merkeziyetsizlik ve dijital tokenler gibi temel kripto kavramlarıyla yakından bağlantılıdır. Bu rehberde bu teknolojilerin nasıl kesiştiğini inceleyeceğiz. Ayrıca Web3’ün interneti kullanma şeklimizi nasıl dönüştürebileceğini ve halihazırda nasıl dönüştürmeye başladığını ele alacağız.

Web 1.0’dan Web 3.0’a Nasıl Geldik?

Web3 sistemini anlamak için web3’ün daha önceki versiyonlarını (web 1.0 ve web 2.0) öğrenmek faydalı olacaktır.

Web 1.0

İnternetin ilk yıllarında, web siteleri sadece statik içerik sunuyordu. Bir sayfanın güncellenmesi gerekiyorsa, HTML dosyasını elle düzenlemek şarttı. Kod tekrar değiştirilene kadar sayfa hep aynı kalırdı. Yani Web1.0 döneminde, bugün alıştığımız etkileşimli yapı neredeyse hiç yoktu.

Aslında Dünya Çapında Ağ (World Wide Web), 1989’da bilim insanlarının bilgi paylaşabilmesi için icat edilmişti. Ancak ticari kullanım çok gecikmedi. 1993’te Bloomberg.com yayına girdi, ardından 1994’te Apple.com gibi siteler hayatımıza katıldı.

Web 2.0

1990’lı yıllar, interneti adeta bir bilgi deposu haline getirdi. Her konu hakkında içerik bulmak mümkündü ve sayfalar arasında bağlantılar kurmak web’in en güçlü yönüydü. Ancak bu sayfalardaki içerikler hâlâ merkeziydi. Yani hangi bilginin gösterileceğine şirketler ya da site sahipleri karar veriyordu.

Web2.0 ile birlikte internet dinamik ve etkileşimli bir yapıya kavuştu. Kullanıcıların katkısıyla içerik üreten platformlar ön plana çıktı. 2003’te MySpace, 2004’te Facebook, 2005’te Reddit milyonlarca insana içerik paylaşma imkânı sundu.

İlk bakışta bu durum “merkeziyetsizliğe doğru bir adım” gibi görünüyor. Aslında son söz yine platform yöneticilerinin ve şirketlerin elindeydi. Kimin paylaşım yapabileceği, hangi içeriğin kalacağı tamamen onların kontrolündeydi.

Bu dönemde JavaScript gibi teknolojiler (1995’te geliştirilmişti) web sitelerine etkileşim kattı. Web2.0 sayesinde internet daha eğlenceli hale geldi. Aynı zamanda şirketler için de kullanıcı verilerini toplayıp paraya dönüştürmenin yolu açıldı.

Öte yandan, Web2.0 beraberinde sansür tartışmalarını da getirdi. Bugün “kamusal alan” gibi gördüğümüz platformlar, içerikleri sansürleyebiliyor. Hatta kullanıcıları tamamen yasaklayabiliyor. Böylece bir kişinin tüm katkısı bir anda silinebiliyor.

Sonuçta Web2.0, beklenenden çok daha fazla merkeziyetçi bir yapıya dönüştü. İşte bu noktada sahneye Web3 evreni çıkıyor. Web3’ün vaadi, verilerin ve dijital kimliğin kontrolünü tekrar kullanıcılara geri vermek.

Bu mümkün olacak mı? Belki. Ama Web3’ün erken örnekleri bize merkeziyetsiz geleceğin nereye evrilebileceğine dair güçlü ipuçları veriyor.

Peki Web3’ün Anlamı Nedir?

Web3 evreninde, kripto cüzdan adresleri dijital kimlik işlevi görür. Yani bir kullanıcı adı ya da e-posta yerine, blokzincir üzerindeki cüzdan adresiniz sizi temsil eder. Bunun yanında Web3, sadece kimliği değil, depolamayı ve işlem verilerini de merkeziyetsizleştirir. Dosyalar eşler arası (peer-to-peer) paylaşım ile saklanır. İşlemler ise blokzincire kaydedilerek binlerce bilgisayar arasında kopyalanır.

Bu adresler aynı zamanda akıllı sözleşmelerle etkileşime girebilir. Akıllı sözleşmeler, blokzincir üzerinde çalışan otomatik programlardır. Böylece kullanıcılar, herhangi bir aracıya ihtiyaç duymadan işlemlerini yapabilir.

Kısacası Web3, kimliğinizin ve verinizin kontrolünü tamamen size verir. Hiçbir şirket ya da moderatör kimliğinizi silemez. Üstelik birden fazla adres kullanarak çevrimiçi mahremiyetinizi de koruyabilirsiniz.

Örneğin, Ethereum’un kurucularından Vitalik Buterin, Twitter (X) üzerinde bir cüzdan adresini açıkça paylaşmıştır. Bu örnek cüzdan adresi, Web3 platformlarında Vitalik’in kimliği olarak kullanılabilir. Biz zaten bu adresin ona ait olduğunu bildiğimiz için herhangi bir gizlilik ihlali söz konusu değildir.

Bir kripto cüzdan ile Web3 tabanlı sitelere giriş yapmak mümkündür. Kullanıcı, cüzdan adresini kimlik olarak kullanır ve “giriş işlemini” cüzdanın özel anahtarıyla imzalar.

Eğer özel anahtar sizde değilse, o adrese erişiminiz olmaz. Bu sayede Web3 kimlikleri “takma ad” (pseudonymous) mantığıyla çalışır. Herkes kendi özel anahtarına sahip olduğu sürece kimliği kontrol eder.

Örneğin, “vitalik.eth” gibi bir ENS alan adı, Vitalik’e ait başka bir cüzdan adresini temsil edebilir.

Bu sistem, kullanıcıların adreslerini daha anlaşılır ve hatırlanabilir hale getirir. Aynı zamanda güvenli bir şekilde kimliklerini yönetmelerine yardımcı olur.

Varsayılan Olarak Gizlilik

Web3 evreninde kullanıcılar için kimlik yönetimi bir seçim haline gelir. İster anonim kalabilir (takma adlı — pseudonymous), ister tüm kimliğinizi açıklayabilirsiniz. Bu da interneti sansüre dayanıklı bir yapıya dönüştürür ve herkese erişim imkânı sunar.

Zero-knowledge proofs (sıfır bilgi ispatları) ise, yeni blokzincir teknolojileri arasında öne çıkıyor. işlemleri yaparken kullanıcı gizliliğini korumada kritik rol oynayabilir.

Web3’ü anlamanın en temel noktası şudur: Kontrol sizde olan bir cüzdan adresi, çevrimiçi kimliğiniz haline gelir. Bu sayede verileriniz üzerinde adil bir erişim ve tam kontrol sahibi olursunuz.

Web2 dünyasında ise durum tam tersidir. Bir siteye veya uygulamaya kimin erişebileceğine, hangi içeriğin paylaşılabileceğine şirketler ve yöneticiler karar verir. Üstelik kullanıcı verileri, pazarlama ve farklı ticari amaçlar için devasa ölçekte toplanır.

Web3 ile birlikte tablo değişiyor: Artık kaptan sizsiniz. Bu yeni yapı, kullanıcıların özerkliğini artırır ve merkezi otoritelere olan bağımlılığı azaltır.

Web 1, Web 2 ve Web 3 Karşılaştırması

Web3 evreninde veri üzerindeki kontrol, bilgisayarlardaki dosya izinlerine benzetilebilir. Bir dosyanın sahibi olarak kimin okuyabileceğine veya paylaşabileceğine karar verirsiniz. Web3 dünyasında da kendi dijital kimliğinizin yöneticisi (admin’i) siz olursunuz.

Bu sayede hangi bilginin kiminle paylaşılacağını en ince ayrıntısına kadar yönetebilirsiniz. İster tamamen açık, ister sınırlı, isterse de tamamen gizli kalacak şekilde ayar yapabilirsiniz. Bu da yatırımcılar için hem güvenlik hem de mahremiyet açısından çok önemli bir avantaj sunar.

Web3 Nedir? Anlamak İçin Bilmeniz Gereken Anahtar Terimler

Tıpkı diğer teknoloji trendlerinde olduğu gibi, Web3’ün de kendine özgü bir terminolojisi var. İşte yatırımcıların sık sık karşılaşacağı bazı temel kavramlar:

• Blokzincir (Blockchain): Verileri ve işlemleri değiştirilemez şekilde saklayan yapıdır. İşlemler bloklara toplanır ve kriptografiyle birbirine bağlanarak zinciri oluşturur. Bu ağlar on binlerce bilgisayara yayılabilir.
• Akıllı Sözleşmeler (Smart Contracts): Blokzincir üzerinde çalışan otomatik bilgisayar programlarıdır. Bir koşul gerçekleştiğinde belirlenen işlemi kendiliğinden uygularlar.
• Kripto (Crypto): Blokzincir ağlarını çalıştıran dijital para birimleridir. “Crypto” terimi, hem bu endüstriyi hem de şifreleme (kriptografi) temelli teknolojiyi ifade eder.
• Kripto Cüzdan (Crypto Wallet): Blokzincir varlıklarını kontrol eden özel anahtarları saklayan araçtır. Sıcak cüzdanlar (Hot Wallets), internete bağlı yazılım tabanlı cüzdanlardır. Soğuk cüzdanlar (Cold Wallets) ise internete bağlanmayan donanım tabanlı cüzdanlardır.
• Takma Adlı Kimlik (Pseudonymous): Çoğu kişi kriptonun anonim olduğunu düşünse de, aslında takma adlıdır. Cüzdan adresleri, işlemlerde kimlik olarak kullanılır.
• NFT (Non-Fungible Token): Benzersiz dijital varlıklardır. Sahipliği temsil eder veya özgünlüğü kanıtlar. Web3’te NFT’ler dijital sanattan finansal varlık sahipliğine kadar farklı amaçlarla kullanılır.
• Merkeziyetsizlik (Decentralization): Merkezi bir otorite olmadan yönetim anlamına gelir. Web3’te uygulamalar, kimlikler ve blokzincirler topluluk tarafından yönetilir, evrensel erişim sağlar.
• DAO (Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon): Toplulukların tokenlar aracılığıyla oy hakkı kullanılır. Uygulamaları veya blokzincirleri yönetmesini sağlayan yapılardır.
• DeFi (Decentralized Finance): Banka, ödeme sağlayıcısı veya kripto borsası gibi aracı kurumlar olmadan para piyasalarına erişmeyi sağlar. Ayrıca, varlık takası yapmayı mümkün kılan finans modelidir. DeFi uygulamaları, Web3’ün en güçlü örneklerindendir.
• İmzalar: Web3, kullanıcıların merkezi olmayan uygulamalarda oturum açmaları için kripto cüzdanlarını kullanır. Bu sistemde, kripto cüzdanınız, uygulamalara giriş yaparken ve işlemleri onaylarken takma adınızı doğrulamak için özel anahtarlarınızı kullanır. Bu yöntem, kullanıcıların kimliklerini güvenli bir şekilde yönetmelerine olanak sağlıyor. Ayrıca merkezi oturum açma sistemlerine bir alternatif sunuyor.

İmzalar (Signatures): Kripto cüzdanlar, Web3 urygulamalarına giriş yapmak veya işlemleri onaylamak için özel anahtarlarla imza atar. Bu sayede kimlik doğrulama yapılır.

Web3 Evreninde Fırsatlar Neler?

Giderek büyüyen Web3 ekosistemi, girişimciler, iş arayanlar ve kullanıcılar için yeni fırsatlar yaratıyor.

Web3’te Öne Çıkan İş Alanları

Web3’teki iş fırsatları, Web2’ye benzerlik gösterse de kullanılan teknoloji ve yetkinlikler farklılaşıyor. Özellikle blokzincir bilgisi bu alanda kritik bir avantaj sağlıyor.

• Akıllı Sözleşme Geliştirici (Smart Contract Developer): Ethereum ekosisteminde akıllı sözleşmeler (Ethereum Sanal Makinesi), Solidity dilinde yazılır (C++, Python, JavaScript temelli). Solana’da Rust, C, C++ ve Python, Cardano’da ise Haskell kullanılır. Bu alanda uzmanlaşmak, yüksek talep gören bir yetkinliktir.
• Front-End Geliştirici: Merkeziyetsiz uygulamalar (dApps), kullanıcıya normal bir web sitesi gibi görünür. Ancak arka planda akıllı sözleşmeler çalışır. DApp’ler benzer bir tasarım dili kullanır, bu da kullanıcıların uygulamalar arasında rahat geçiş yapmasını sağlar. Bu alanda HTML, CSS ve JavaScript bilgisi şarttır.
• UX Tasarımcısı (Kullanıcı Deneyimi Uzmanı): Web3 projelerinde kullanıcı deneyimi, benimsenmede kritik rol oynar. En başarılı protokoller, hem güçlü özellikler sunar hem de kolay kullanım sağlar. UX tasarımcıları, bir uygulamanın “başarılı mı, yoksa unutulmuş bir proje mi” olacağını belirleyen kişiler haline gelir.
• Full-Stack Geliştirici: Hem ön yüz (HTML, CSS) hem de arka yüz (Solidity ile akıllı sözleşmeler) geliştirebilen çok yönlü uzmanlardır. DApp geliştirme ve bakım sürecinin tüm aşamalarında görev alabilirler.

Büyüyen Web3 platformları, girişimciler, iş arayanlar ve kullanıcılar için yeni fırsatlar yaratıyor.

Web3 Oyunları ve Metaverse Fırsatları

Web3 dünyası, sadece finansal uygulamalardan ibaret değil. Oyun geliştirme ve play-to-earn (oyna-kazan) kripto oyunları bu evrenin en hızlı büyüyen alanlarından biri.

Bugün birçok Web3 oyunları, kendi oyun içi ekonomilerini oluşturmuş durumda. Özellikle NFT tabanlı oyunlarda, dijital varlık sahipliği oyunculara ait. Karakterler, eşyalar veya araziler NFT olarak tanımlanıyor ve blokzincir üzerinde alınıp satılabiliyor. Bu da oyuncular için hem eğlence hem yatırım fırsatı yaratıyor.

Bunun yanında metaverse evrenleri, oyun deneyimi ile sosyal etkileşimi bir araya getiriyor. Metaverse yalnızca eğlenceli bir alan değil; aynı zamanda bir kazanç kapısı.

• Web3 token’larının değer kazanması,
• Sanal gayrimenkul yatırımları,
• Metaverse içindeki freelance işler ve hizmetler
• yatırımcıya yepyeni fırsatlar sunuyor.

Ayrıca, meta veri deposu web3 tokenlerinin ve sanal gayrimenkullerin değer artışından yararlanma fırsatı sağlıyor. Ayrıca bu ortamda gerçekleştirilen işlerle ilgili çeşitli fırsatlarda yaratıyor.

Web3’ün Kalbi: Kripto Cüzdanlar

Web3 evreninin merkezinde kripto cüzdanlar bulunur. Çünkü bu cüzdanlar, hem girişler hem de işlemler için gerekli olan özel anahtarları saklar. Bu da geliştiriciler, arka uç (back-end) yazılımcılar ve UX tasarımcıları için Web3 alanında katkı sunma fırsatı yaratır.

Birçok Web3 cüzdanı, tıpkı MetaMask örneğinde olduğu gibi, tarayıcı eklentisi şeklinde çalışır. Böylece her zaman hazır, platformlar arası kullanılabilen bir çözüm sunar. Bazı cüzdanlar ise Frame Wallet gibi bilgisayara indirilebilir uygulamalar olarak gelir. Diğerleri ise sadece mobil cüzdan formatında hizmet verir.

Kullanıcılar açısından kripto cüzdan uygulamaları, merkeziyetsiz dünyaya açılan bir kapıdır.
Çoğu cüzdan, yerleşik özellikler de sunar:

• Staking: Blokzincirin güvenliğine katkı sunarken pasif gelir elde etme imkânı.
• Swap: Farklı kripto paraları hızlı ve kolay şekilde birbirine dönüştürme imkânı.

Kısacası, Web3 cüzdanları hem yatırımcılar hem de geliştiriciler için bu ekosistemin olmazsa olmaz temel taşıdır.

Web3 Pazarlaması

Web3 pazarlaması, kullanıcılara airdroplardan promosyon ödüllerine kadar farklı gelir fırsatları sunar.

2023’te öne çıkan en büyük örneklerden biri Arbitrum airdrop oldu. Ancak 2024 ve 2025 yıllarında puan bazlı ödül sistemleri öne çıktı.

Blast, Friend.tech ve EigenLayer gibi ekosistemler, erken dönem kullanıcılarını puanlarla ödüllendirdi. Bu puanlar çoğunlukla sonradan token airdroplarına dönüştü. Bu kampanyalar, token daha piyasaya çıkmadan önce etkileşimi artırarak topluluk oluşturdu.

Promosyon ödülleri arasında, Coinbase Wallet görevleri dikkat çekiyor. Örneğin, basit bir DeFi görevi olan bir NFT mintlemek, kullanıcıya kripto para ödülü kazandırabiliyor. Benzer şekilde, kripto portföy takip aracı Debank, “Activity rewards”. Hello ödemeleri ile projelerin kullanıcılarla doğrudan iletişim kurmasını ve farkındalığı artırmasını sağlıyor.

Neden Kripto, Web3’ün Temel Taşıdır?

Web3; blokzincir, akıllı sözleşmeler ve kripto cüzdanlar üzerine kurulu bir yapıdır. Hepsi doğrudan kripto paraları kullanır.

• Blokzincirler Web3’ün ayrılmaz bir parçasıdır. Merkeziyetsiz yapıları sayesinde veriler güvenli şekilde saklanır. Merkezi sunucular Web3’ün eşit erişim vizyonunu boşa çıkarırdı.
• Akıllı sözleşmeler Web3’ün mimarisini oluşturur. Blokzincir üzerinde çalışan bu kodlar, platformlarda girişleri ve işlemleri yönetir.
• Kripto cüzdanlar kullanıcıya özel anahtarlarını kontrol etme imkânı verir. Böylece girişler, işlemler ve etkileşimler doğrudan cüzdan adresiyle yapılır.

Kripto paralar da bu sistemin yakıtıdır. Örneğin Ethereum ağında ether (ETH), akıllı sözleşmelerin çalıştırılması için kullanılan kripto paradır. Daha karmaşık işlemler daha yüksek maliyet doğurur. NFT veya token transferlerinde de ETH ile işlem ücreti ödenir.

Önemli bir nokta: Web3 girişleri için ağ ücreti yoktur. Cüzdan adresinin size ait olduğu kriptografik imza doğrulamasıyla kanıtlanır.

Web3 Gerçek Dünyayı Nasıl Etkiliyor?

Web3, günlük etkileşimlerimizi gerçekleştirme şeklimizde devrim yaratma potansiyeline sahiptir.

Bu yeni ekosistem, dijital dünya ile gerçek dünyayı birleştirir ve işlem yapma ve etkileşim kurma yollarında yenilikler yaşatır.

Web3, kullanıcılara daha fazla kontrol ve özerklik sağlayarak, merkezi olmayan bir yapı üzerine kurulu bir deneyim yaşatıyor.

• NFT’ler ve gerçek dünya varlıklarının tokenleştirilmesi: NFT’ler, mülkiyet ve hakların dijital kanıtını sağlar. NFT pazarı şu anda çoğunlukla tahsil edilebilir dijital sanata odaklanmış durumda. Birçok kişi gerçek dünya varlıklarının (RWA) block zincir üzerinde tokenleştirilmesi yönünde bir gelecek öngörüyor. Bu gelişme, geleneksel piyasalarda eşi benzeri görülmemiş bir likidite seviyesi, ticaret ve teminatlandırma fırsatları sunuyor.
• Gizlilik: Web3, cüzdan adresinizin kimliğiniz olarak kullanılması sayesinde birçok açıdan gelişmiş gizlilik sunuyor. Bu yapı, kullanıcıların gerçek kimliklerini gizli tutarken dijital etkileşimlerde bulunmalarına olanak sağlıyor.
• Finansal özgürlük: Kripto para birimleri, geleneksel para birimlerine alternatif bir değer deposu olarak işlev görür. Bitcoin ve Ethereum gibi kripto para birimleri, erken yatırımcılara geleneksel yatırımlara kıyasla çok daha yüksek getiriler sunmuştur. Web3, banka gibi aracılara ihtiyaç duymadan finansal işlemler yapma imkanı da sağlar. Örneğin, Aave gibi bir web3 platformu kullanır. Böylece, kripto para biriminizi teminat olarak gösterip, sadece birkaç tıklama ile kredi alabilirsiniz.
• Değişmezlik: Blok zincirler, tasarım gereği değişmez bir kayıt sistemi oluşturur. Bu sistem onları bilimsel araştırma ve finansal işlemler gibi olayları belgelemenin bir yöntemi haline getirir. Gerçek dünyadaki veriler manipülasyona daha açıkken, blok zinciri üzerinde yapılan her işlem kalıcı ve şeffaf bir şekilde kaydedilir. Örneğin, bir banka hesabınızdaki hatayı düzeltmek için uzun süreçler gerekebilir. Ancak blok zincir üzerindeki işlemler değiştirilemez ve doğrulaması kolaydır.
• Sosyal platformlar: Farcaster gibi protokoller, iletişim şeklimizi sosyal medyada değiştirebilir. Bu protokol, sosyal ağlar oluşturmak için bir çerçeve görevi görür. Kullanıcılar verileri üzerinde tam kontrole sahiptir. Ayrıca merkezi olmayan bir kimlik, birden fazla platformda kullanılabilir.

Web3’ün Başa Çıkmayı Hedeflediği Temel Sorunlar Nelerdir?

Web3, kullanıcıların veriler, gizlilik ve işlemler üzerinde tam kontrol sahibi olmasını amaçlayan bir vizyonla hareket eder.

Web3’ün bazı önemli yönleri bu hedefe yönelik çalışmaktadır.

• Takma ad: Kullanıcılar, Web3 protokollerinde anonim şekilde gezinebilir. Ayrıca birden fazla cüzdan adresi kullanarak farklı kimlikler edinebilirler.
• Şeffaflık: İşlemler, blok zincir kaşifleri aracılığıyla görüntülenebilir. Bu, kullanıcıların DAO hazineleri, akıllı sözleşme etkileşimleri ve daha birçok şeyi doğrulamasını sağlar.
• Sansüre karşı dayanıklılık: Web3, merkezi karar mekanizmalarını ortadan kaldırarak sansüre karşı direnç sağlar. Herkes, aracılara ve onaylara ihtiyaç duymadan doğrudan akıllı sözleşmeler ve platformlarla işlem yapabilir.
• Veri sahipliği ve veri taşınabilirliği:Farcaster gibi platformlar, kullanıcı verileri üzerinde detaylı kontrol sunar. Kullanıcılar, verilerini kimlerle ve ne zaman paylaşacaklarına kendileri karar verebilir.
• Açık kaynak kodu: İşletim sistemlerinden web sitelerine kadar birçok yerde kapalı kaynak kodu kullanılır. Bu durum, şirketlerin belirgin olmayan izleme özelliklerini devreye sokmasına imkân tanır. Buna karşın, Web3’te kullanılan akıllı sözleşmeler açık kaynaklıdır ve sözleşmelerin adresleri blok zincirinde herkese açıktır.
• Merkezi olmayan depolama: Arweave ve Bluzelle gibi protokoller, blok zincir tabanlı veri depolama çözümleri sunar. IPFS yani Gezegenler Arası Dosya Sistemi ise dağıtık bir protokoldür. Bu sistem, eşler arası (P2P) depolama kullanarak Web3 sitelerinin barındırılmasını sağlar.

Web 3’ün En Büyük Sorunları Nelerdir?

Web3 büyük vaatler sunsa da bazı zorluklar da beraberinde geliyor. Blokzincirler merkezi sunuculara kıyasla daha yavaş çalışıyor ve sektör başka sorunlarla da karşı karşıya.

İşlem Maliyetleri

Web3 platformlarında birçok etkileşim ücretli olabilir. Bir NFT transfer ettiğinizde ağ ücreti ödersiniz. DeFi platformunda bir ayar değiştirin, yine ağ ücreti ödersiniz.

Oysa gerçek dünyada birçok günlük işlem ücretsizdir. Bu işlem ücretleri, yeni kripto kullanıcıları için endişe kaynağı olabilir.

Öğrenme Eğrileri

Web3, kripto cüzdan kullanımına aşinalık gerektirir. Cüzdan imzalama işlemleri genellikle işlem ücreti gerektirmez. Ancak ek işlevler ağ ücretleri ödenmesini gerektirebilir.

Ayrıca, kripto cüzdanlarını kullanabilmek için cüzdan güvenliği ve özel anahtarların korunması konusunda temel bilgi sahibi olmak gereklidir.

Gizlilik endişeleri

Web3’te tam anonimlik garanti edilmez. Tasarım gereği kripto cüzdanlar, IP adreslerini genellikle düğümlere iletir. Ancak bu düğümlerin elde ettikleri bilgileri nasıl kullanacağı değişkenlik gösterebilir.

Örneğin, popüler bir kripto cüzdanı olan MetaMask, varsayılan olarak kullandığı Infura düğümleri hakkında belirli açıklamalarda bulundu.

Mevzuat Riski

Bir ve daha fazla devlet kurumu bir Web3 platformuna karşı harekete geçerse, platformdaki varlıkların değeri ve tokenler risk altına girebilir.

Örneğin, 2022’de ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), merkezi olmayan LBRY dosya paylaşım protokolünü geliştiren LBRY, Inc. aleyhinde, şirketin kayıt dışı menkul kıymetler sattığı iddiasıyla açtığı davayı kazandı.

Vergi Konuları

Bitcoin ETF’lerinin son dönemdeki başarısı, kripto işlemlerine kıyasla daha basit bir vergi yapısına sahip olmalarına bağlanabilir. Üstelik popüler vergi yazılımları, ETF işlemlerini kolayca işleyebilir.

Buna karşılık blok zincir işlemlerinde her işlem ayrı ayrı raporlanır. Sermaye kazançlarını bildirmek için, işlemin değeri o anki dolar karşılığına dönüştürülmek zorundadır.

Yılda sadece birkaç işlem yapılırken bu durum çok göz korkutucu değildi. Ancak, Web3 platformlarında her gün düzinelerce kripto işlemi yapılabilir. Bu durum işlemlerin takibini ve raporlamasını oldukça zorlaştırıyor.

Hack ve Halı Çekmeler

Akıllı sözleşmeler, insanlar ve yapay zeka tarafından yazılan kodlardır. İnsan doğası gereği hata yapmaya meyillidir ve yapay zeka da henüz hatasız değildir. Akıllı sözleşmedeki bir hata, istismara yol açarak kullanıcıları riske atma ihtimali bulunur.

Halı çekme, projelerin kasıtlı ve tesadüfi olarak terk edilmesini ifade eder. Bir Web3 projesine zaman ve para yatıran bir topluluk düşünün. Bu topluluk, projenin terk edildiğini ya da daha kötüsü, fonlarının tükendiğini fark edebilir. Gerçek dünyadaki yatırımlara benzer şekilde, yatırılan miktar bir gecede sıfıra düşebilir.

Yavaş Benimseme Oranları

Sınırlı benimseme, nispeten az sayıda Web3 platformu olduğu anlamına gelir. Bu durum, yatırımcılar ve token satın alan kişiler için bir Web3 ekosistemine katılmanın risklerini artırır.

Kritik bir kullanıcı kitlesine ve onların sağlayacağı likiditeye sahip olmadan, bu platformların ayakta kalması garanti edilemez.

Web 3 ile Metaverse Arasındaki Fark Nedir?

Blok zincir tabanlı meta veri dizini projeleri, Web3’ün bir parçasıdır. Ancak Web3, yalnızca meta veri dizini projeleriyle sınırlı değildir. Ayrıca, tüm meta veri dizini projeleri de blok zincir teknolojisi kullanmaz.

Metaverse Nedir?

Metaverse, kullanıcıların diğer kişilerle etkileşimde bulunabileceği sanal dünyaları ifade eder. Bu dünyalarda mülk edinmek hatta sanal doktor ziyaretleri gibi günlük görevleri yerine getirmek mümkündür.

Terim genellikle bu tür sanal dünyaları kavramsal olarak tanımlamak için kullanılır. Ancak tek bir metaverse yoktur ve çok sayıda farklı metaverse bulunmaktadır.

Blok Zincir Tabanlı Metaverse Dünyaları Web3 Kullanarak Nasıl Etkileşime Giriyor?

Decentraland gibi Blok zincir tabanlı metaverse dünyaları, bazen Sanal Blok Zincir Dünyaları (VBW) olarak da adlandırılır.

Sanal dünyalara erişim için kripto cüzdan adreslerini kullanır. Bu cüzdanlar, NFT’ler gibi metaverse varlıklarınıda barındırır ve yönetir.

Decentraland, kullanıcılara ait bir proje olup, 3D dünyalara hayat vermek için kurulabilir bir platform kullanmaktadır.

Decentraland’in kripto tokeni MANA’dır. Kullanıcılar bu token ile platformdaki değişiklikler ve iyileştirmeler hakkında oylama yapabilir.

Bu süreç, merkezi olmayan özerk bir kuruluş olan Decentraland DAO tarafından yönetilmektedir.

Web3’e Nasıl Yatırım Yapabilirim?

Web3 projelerine yönelik yatırım fırsatları, geleneksel hisse senetlerinden platforma özel tokenlere kadar geniş bir çeşitlilik sunar.

Hisse senetleri

Halka açık şirketler, Web3’e belirli bir erişim imkanı sağlar. Gelir kaynaklarının çeşitliliği bu süreci karmaşık hâle getirir. Bu nedenle Web3 gelişmelerine bağlı fiyat hareketlerini takip etmek her zaman kolay olmaz.

• Coinbase (COIN): Coinbase, dünyanın en büyük halka açık kripto borsasıdır. Kripto para birimlerinin parlak bir geleceğe sahip olduğunu düşünen yatırımcılar için popüler bir yatırım seçeneğidir.
• Unity (U):Unity, günümüzün mobil oyunlarının çoğunun arkasındaki teknoloji sağlayıcısıdır. Gelecekteki Web3 oyunlarında da önemli bir rol oynaması beklenmektedir.
• Amazon (AMZN): Amazon, çoğunlukla çevrimiçi perakende mağazası olarak tanınır. Ancak Amazon Web Hizmetleri (AWS), şirketin kârının %70’ini oluşturur. AWS gibi bulut sağlayıcıları, artan sayıda Ethereum doğrulayıcısına ev sahipliği yapmaktadır. Bu durum, Ethereum ve EVM uyumlu blok zincirlerinin Web3 uygulamalarının çoğunu barındırmasını sağlar.

Kripto para birimleri

Eğer DeFi geniş kitlelerce benimsenirse Web3’ün büyümesi hızlanır. Bu durum, belirli kripto para birimlerinde fiyat hareketlerine yol açabilir.

• ETH: Ethereum, en iyi akıllı sözleşme blok zinciri ağlarından biri olarak kabul edilir. Bu platformun kripto para birimi olan Ether, popüler bir yatırım seçeneği olarak öne çıkar.
• MATIC/POL: Polygon ağı, çeşitli Web3 uygulamalarına ev sahipliği yapmaktadır. Polygon’un yerel tokeni MATIC, daha fazla işlevsellik sunacak olan POL’a geçiş yapmaktadır. Geçiş tamamlandığında, kullanıcılar MATIC tokenlerini 1:1 oranında POL ile değiştirebilecekler.
• SOL: Solana blok zinciri, hız ve düşük maliyetli işlemler sunmak üzere tasarlanmıştır. Ayrıca, DeFi ve NFT platformlarını da içeren giderek artan sayıda Web3 dApp’lerine ev sahipliği yapıyor.

Platforma Özel Tokenler

Web3’e daha odaklı yatırım yapmak isteyenler için, belirli platform token’ları öne çıkıyor. Bu token’lar, hem ekosistem içinde yönetişim gücü sağlar hem de yatırım fırsatı sunar.

• AAVE: Aave protokolünün yönetişim tokenıdır. Kripto borç verme ve alma alanında lider platformlardan biridir. AAVE sahipleri tokenlarını stake ederek, protokol için sigorta fonu sağlayıp ek getiri elde edebilir.
• MANA: En önde gelen Web3 metaverse projelerinden birisidir. MANA tokenını hem yönetişim aracı hem de sanal dünya içinde para birimi olarak kullanır.
• BLAST: 2023 sonunda piyasaya çıkan Blast, Ethereum üzerinde çalışan bir Layer 2 çözümüdür. ETH ve stablecoinler için getiri (yield) sunar. Airdrop sistemi ve puan ödülleri sayesinde 2025’in başlarında en hızlı büyüyen ekosistemlerden biri haline gelmiştir.
• FRIEND: Friend.tech, kullanıcıların sosyal etkileşimlerini token’laştırmasına imkân tanır. Kullanıcılar profillerinin hisselerini satabilir. Base ağı üzerinde kurulu olan bu platform, güçlü bir topluluk ilgisi yakalamış ve yeni bir kripto-temelli sosyal medya türünü tanıtmıştır.

NFT’ler ve Tokenize NFT’ler

Non-fungible tokenler (NFT’ler), Web3’ün ayrılmaz bir parçasıdır. Pudgy Penguins gibi önde gelen koleksiyonlar olağanüstü değer artışı yaşadı. Ancak NFT’ler, diğer spekülatif Web3 yatırımlarına kıyasla daha düşük likidite sunar.

Tokenlaştırılmış NFT’ler ise, alıcıların değerli bir NFT’nin küçük bir kısmına sahip olmasına imkân tanır. Bu model, daha fazla alım-satım fırsatı sağlayabilir.

Her zaman kendi araştırmanızı yapın ve seçimlerinizi dikkatli yapın.

Web3 Şimdiden Geldi Mi?

DeFi şu ana kadar Web3 platformlarında öncülük etmektedir. Ancak diğer bazı alanlarda etkileyici toplulukların ilgisini çekmeyi başarmıştır.

• Aave: Aave protokolü, merkezi olmayan borç verme ve borç alma imkanı sunar. Havuzlara borç vererek ve kripto teminatı karşılığında borç alarak yatırılan varlıklardan getiri elde edebilirsiniz.
• Uniswap: Uniswap protokolü, kullanıcıların likidite havuzlarını kullanıyor. Kripto para birimlerini takas etmelerine imkan sağlıyor. Kullanıcılar, başkalarının takas yapabilmesi için likidite havuzlarına token sağlayabilir. Havuzdaki sahiplik oranlarına göre ücret kazanabilirler. Uniswap, havuz pozisyonlarının sahipliğini temsil etmek için NFT’leri kullanmaktadır.
• Lido: Lido protokolü, Ethereum için önde gelen likit staking platformlarından biridir. Aynı zamanda Polygon stakingini de destekler. Kullanıcılar, ETH ve MATIC’larını stake etmek için akıllı sözleşmeleri kullanır. Karşılığında faiz getiren bir likit stake tokeni alırlar. Bu tokenler, kullanıcıların elinde tutabileceği, takas edebileceği ve teminat olarak kullanabileceği likit varlıklardır.
• MakerDAO: Maker Protokolü, ABD dolarına sabitlenmiş bir stablecoindir. DAI üretmek için ETH, USDC gibi önde gelen kripto varlıklarını teminat olarak kullanır. Stablecoinler, değerlerinin sabit kalması nedeniyle popülerdir. Bu da onları piyasa dalgalanmalarına karşı daha istikrarlı bir seçenek haline getirir.
• Hunters On-Chain: Magic Eden’in Hunters On-Chain adlı NFT oyununu araştırıyorsanız, bu oyun Solana, Polygon ve Ethereum platformlarını desteklemektedir.
• Decentraland: Decentraland DAO, Decentraland’in sanal dünyasını yönetir. Kullanıcılara metaverse üzerinde kontrol sahibi olma ve dünya içerisindeki varlıklara sahip olma yetkisi verir.
• Steemit: Blok zincir tabanlı blog yazma platformu Steemit, kullanıcıların içerik yayınlamasını ve en iyi yorumlar için STEEM kazanmasını sağlayan bir ortam sunar.
• Brave Browser: Chromium tabanlı Brave Tarayıcı, yerleşik kripto cüzdanı ve IPFS sayfalarına yerel destek sunarak web3’e tam uyum sağlar.
• Storj: Storj ağı, ismine uygun şekilde merkezi olmayan depolama çözümleri sunar. Ekstra depolama kapasitesine, sürekli çalışan bir bilgisayara ve güvenilir bir internet bağlantısına sahip olan kullanıcılar, düğüm çalıştırarak ödeme alabilirler.
• OpenSea: En büyük NFT pazar yerlerinden birinde NFT ticareti yaparak en iyi koleksiyonlar için pazar trendlerini keşfedin.
• Farcaster: Farcaster protokolü, sosyal medyayı merkezi olmayan bir yapıya kavuştu. Kullanıcılara verileri üzerinde tam kontrol sağlar. Bu sayede, kullanıcı kayıtları hızla artmaktadır.

Sonuç

Web3, internetin kontrolünü yeniden bireylere vermeyi ve onu daha demokratik hale getirmeyi amaçlıyor. En önemlisi, eşit erişim imkânı sunuyor ve cüzdan adreslerini takma ad olarak kullanarak sansüre direnç sağlıyor. Bu kavram, sadece web tarayıcısını değil; merkeziyetsiz finans (DeFi), metaverse evrenleri, oyunlar ve depolama çözümlerini de kapsıyor.

Gelecekte, gerçek dünya varlıklarının blokzincire taşınmasına tanık olabiliriz ve Web3 bunun merkezinde olacak. Bu sayede insanlar, aracıya ihtiyaç duymadan ve gizliliklerini koruyarak işlem yapabilecek. Web3, gücü şirketlerden bireylere kaydıran, geleneksel sistemlerden büyük bir kopuşu temsil ediyor.

Elbette sektörün çözmesi gereken önemli zorluklar var. Ancak açık sistemlerin sinerjisi ve dünyayı daha iyi bir yer haline getirmek isteyen toplulukların desteği, Web3’ün büyümesini güçlendiriyor.

Sık Sorulan Sorular